A LÁMPADA

A historia da lámpada, tamén chamada bombilla,  comeza ao final do século XIX con Thomas Alva Edison ao que se lle recoñece como o creador da primeira lámpada ou foco eléctrico. Aínda que xa se desenvolveu anteriormente, foi a primeira lámpada incandescente práctica e viable que luciu durante 48 horas ininterrompidas.

Hoxendía coñécese que Heinrich Goebel , reloxeiro alemán, fabricou lámpadas funcionais case tres décadas antes. Construíu o que moitos chaman a primeira lámpada. Introduciú un fliamento de bambú dentro dunha botella baleira para evitar a oxidación. Continuou o desenvolvemento do invento durante os cinco anos seguintes, logrando que funcionase ata 400 horas.

En 1900, desenvolveuse o primeiro filamento de osmio metálico. Este tipo de lámpada consumía a metade de enerxía que a de carbón, mentres que producía a mesma cantidade de luz. En 1903 probáronse distintos filamentos para a lámpada, ata que a lámpada  consumise só unha terceira parte da enerxía requirida pola lámpada de carbón, para alcanzar a mesma luminosidade.  Agora os filamentos máis empregados son os de wolframio.
Entre os intentos para mellorar á tradicional bombilla atopamos á lámpada halógena, na que o interior do recipiente vai cheo de gas halóxeno, o efecto é que se retarda o "queimado" nas partes que se van desgastando do filamento, o que permite unha vida maior e un traballo a maior temperatura. As lámpadas halógenas entregan unha percepción de maior brillo e cor máis agradable.

Outras alternativas son as lámpadas fluorescentes, que vemos principalmente en establecementos de maior tamaño, e ultimamente os LED (Light Emiting Diode ou Diodo Emisor de Luz), dunha incrible eficiencia e economía. Aos poucos estes LEDs ábrense paso para ir substituíndo ás bombillas ou lámpadas eléctricas para algúns usos cotiáns. As lámpadas fluorescentes compactas presentáronse a principios dos anos oitenta. Utilizan un 80% menos de enerxía (debido principalmente a que producen moita menos calor) e poden durar ata 12 veces máis, aforrando así diñeiro na factura eléctrica. Esta porcentaxe mellora con cada novo modelo. As lámpadas led denomínanse lámpadas de baixo consumo e pódense usar para calquera actividade comercial, destacan o seu aforro enerxético , arranque instantáneo, aguante aos acesos e apagados continuos e a súa maior vida útil, pero tamén con certos inconvenientes como o é o seu elevado custo inicial. A lámpada é un dos inventos máis utilizados polo home desde a súa creación ata a data de hoxe.

Inés Sixto Pérez, 2º  D - ESO

A METEOROLOXÍA

A pesar da maliciosa crenza popular de que os meteorólogos non dan nin unha, o certo é que nos últimos anos as predicciones meteorolóxicas non paraban de mellorar grazas aos avances científicos, facilitándonos enormemente a vida. Durante a SECYT poidemos falar con Xoan André García , meteorólogo do antigo Instituto Nacional de Metereoloxía no Centro Meteorolóxico Territorial de Guadalupe (Murcia).

García comentounos que antes as prediccións realizábanse con poucos medios, dado que o precario desarrolo da tecnoloxía informática non permitía simular modelos atmosféricos complexos, como se fai hoxendía. Sen embargo, o noso invitado de hoxe reivindica que a pesar das carencias técnicas, antes os meteorólogos tiñan un gran coñecemento da climatoloxía de cada zona, o que lles permitía facer predicciones bastante precisas.

Na actualidade, a rede de observación ampliase e a posta en órbita a finais dos anos setenta de satélites mellorou a visión do planeta en zonas, antano pouco accesibles, como os oceános, e de donde proveñen boa parte dos fenómenos meteorolóxicos que nos afectan. Aparte dos satélites, existen outros puntos de observación como os centros territoriais ou os avións comerciais que levan instalados sensores que recollen datos para incrementar o rigor na predicción.

 

Según García, o futuro da predicción meteorolóxica encóntrase no aumento da resolución dos fenómenos observables. La AEMET traballa actualmente coa resolución de 5 kilómetros , que permite discriminar fenómenos a escala moi local. Fai non tantos anos, a resolución era por enriba de 50 kilómetros, polo que era “ prácticamente igual o que sucedía en Ferrol e o que sucedía en Lugo…”

Belén Sañudo Costoya  2ºD - ESO

BILL GATES

 O FUNDADOR DE MICROSOFT QUERE CAMBIAR O MUNDO  

    O pasado mes de Febreiro, o creador de Microsoft, Bill Gates, estivo de paso en Madrid por unhas horas. O principal motivo da súa viaxe foi unha reunión con Mariano Rajoy, con quen compartiu historias das persoas que coñeceu nas súas viaxes a países en vías de desenvolvemento tales como Tanzania, Ruanda ou Sudáfrica.

     A fundación que preside xunto á súa muller, Melinda, e que xestiona toda a súa fortuna converteuse nun referente da loita contra algún dos maiores problemas que sofren os países pobres. Conta cun orzamento fabuloso: o seu investimento anual en programas de saúde duplica o orzamento total da OMS (Organización Mundial da Saúde), e en 2010 distribuíu 2600 millóns de dólares en becas de investigación e cooperación.

     Na súa entrevista co Pre-sidente do Goberno español, Gates dialogou sobre o seu traballo e os temas que lle obsesionan: a SAÚDE, o DESENVOLVEMENTO e a EDUCACIÓN.     

A información actualizada que proporcionou en relación coa redución de mortes por malaria, as innovacións na agricultura e mellóraa na saúde global, non debe afastarnos da horrible realidade que supón a existencia de mil millóns de persoas no mundo que sobreviven en condicións infrahumanas.

      Neste sentido instó a Mariano Rajoy a manter o orzamento de cooperación e concentralo nos países máis pobres. A cooperación internacional, na medida do posible dada a innegable crise económica mundial, permitiría aumentar as taxas de vacunación fronte á poliomielite e o sarampelo, manter o investimento en técnicas de investigación para o desenvolvemento dunha vacuna contra a sida, a malaria e a tuberculose, abordar asuntos como a educación das nais para que alimenten aos seus fillos con lactancia materna, mellorar a nutrición infantil (en África a maioría dos nenos sofren algunha carencia nutricional que lles impide desenvolver o seu potencial).

     Este matemático ao que lle gustaban os ordenadores e ao que sempre fascinaron a física, a química e a bioloxía, quere cambiar o mundo, e, en saúde internacional, a Fundación que leva o seu nome, está marcando época.

Javier Vilasánchez Vilar  2ºD - ESO

A BIOTECNOLOXÍA NA MEDICINA

 ¿Que é a biotecnoloxía?

  A biotecnoloxía e o conxunto de técnicas que empregan organismos vivos, parte deles ou substancias que proveñan deles para obter produtos útiles para os humanos, como carburantes, alimentos, medicinas...

¿Desde cando se utiliza?

Xa no Neolítico os agricultores usaban técnicas antigas de biotecnoloxía para seleccionar os cultivos máis resistentes e con mellor rendemento. Hai 8000 anos os sumerios e os babilonios comezaron a producir cervexa mediante a fermentación, mentres que os exipcios descubriron a técnica para elaborar pan de levadura hai 6000 anos. Pero non coñecían a razón da fermentación, xa que non foi ata o ano 1864 cando Pasteur demostrou que a fermentación estaba causada por bacterias

 APLICACIÓNS EN MEDICINA

As principais aplicacións da biotecnoloxía son nos campos da medicina, da agricultura, aplicacións para usos non alimentarios dos cultivos (biocombustibles, plásticos biodegradables...) e na xenética.

  A aplicación da biotecnoloxía na medicina permite identificar os xenes que interveñen nas diferentes enfermidades e desenvolver fármacos que compensen a actividade de los xenes alterados en cada patoloxía.

    As catro áreas de investigación sobre saúde humana nas que a biotecnoloxía ten un maior impacto son las relativas a diagnóstico molecular y diagnóstico de enfermidades; desenvolvemento de fármacos; terapia celular e enxeñaría de tecidos e, por último, terapia xénica y vacinas xénicas.

A enxeñaría xenética, tamén chamada bioxenética, é a tecnoloxía do control e transferencia de ADN dun organismo a outro, o que posibilita a creación de novas especies, a corrección de defectos xenéticos e a fabricación de numerosos compostos.

A aplicación da enxeñaría xenética na farmacoloxía permite a fabricación de novos tratamentos para diferentes enfermidades. Por exemplo, o factor VIII (necesario para a coagulación e do que carecen as persoas hemofílicas) fabrícase actualmente por enxeñaría, como a hormona do crecemento ou as vacinas contra a hepatite A e B. Os antibióticos obtéñense de bacterias e fungos, que impiden o desenvolvemento doutros organismos.

    Un dos procesos máis coñecidos é a obtención de insulina humana a partir de bacterias recombinantes. O xene da insulina humana extráese da célula e introdúcese na célula hóspede, que acostuma a ser unha bacteria ou un fermento. A célula hóspede contén ADN recombinante, mestura do ADN humano co seu propio ADN. A bacteria recombinante, ao dividirse, fará copias do seu xenoma, pero tamén do ADN humano que se lle introduciu, no proceso que se denomina clonación xénica. Estas bacterias cultívanse en grandes fermentadores para que as bacterias se dividan máis rapidamente. Desta maneira, a insulina producida é idéntica á humana e non hai risco de que provoque rechazo, como podería provocar a insulina de orixe animal.

A parte das aplicacións na farmacoloxía, a biotecnoloxía aplicada á propia medicina permitiu tamén diversos avances.

O diagnóstico clínico permite detectar e previr enfermidades antes de que se manifesten. Ademais, o diagnóstico molecular, que estuda o ADN do paciente enfermo, permite detectar as mutacións que o individuo poda ter nos seus xenes, así como o estudo da herdanza conxunta de marcadores anónimos.

A identificación xenética permite identificar a una persoa a partir dunha gota de sangue ou calquera célula da que se poida extraer o ADN. A técnica para extraer os denominados patróns xenéticos consiste en extraer sangue, fragmentar as cadeas de ADN e separalas en bandas facendo pasar una cadea eléctrica.

A terapia xénica e un procedemento para tratar algunhas enfermidades xénicas mediante tecnoloxía de ADN. Consiste en introducir nas células do paciente un xene normal que substitúa ao xene defectuoso, para que o novo xene se integre no ADN das células do individuo, e sexa capaz de producir a proteína que o xene defectuoso non é capaz de producir.

Andrea Trillo Sanmartín, Marcos Vilela Picos. 4º B - ESO

O GRAFENO

É un dos materiais máis finos, flexibles, fortes e con maior condutividade que existen. Aínda que a súa estrutura descubriuse fai máis de oitenta anos, foi investigado por primeira vez en 2004 e será o futuro das sociedades tecnolóxicas, xa que as súas aplicacións son enormes. Os seus descubridores, Kostya Novoselov e Andre Geim recibiron o Nobel de Física en 2010 grazas a este descubrimento. Tamén ten outras aplicacións como por exemplo, o potencial suficiente para revolucionar a industria da telefonía móbil, as telecomunicacións ou a fabricación de chips, pero tamén para redefinir a forma de elaborar fármacos contra o cancro.

O grafeno abrirá toda unha nova era de dispositivos flexibles. Unha revolución tecnolóxica comparable á que supuxo o paso das lámpadas aos transistores, ou de estes aos circuítos electrónicos.

En algo máis de unha década , os dispositivos electrónicos xa no serán ríxidos,como sucede cos actuais, sino elásticos, o cal lles permitirá cambiar de forma e tamén de funcións según as necesidades de cada momento.

Por exemplo, o teléfono móbil do futuro podía ser unha especie de lámina de plástico transparente, flexible e despregable, de forma que poidamos levala no bolsillo ou desplegala varias veces hasta que teña o tamaño estándar da pantalla dun ordenador. Cada usuario elixirá si quere utilizar o seu dispositivo para falar por teléfono, para ver unha película, para traballar ou para compartir documentos cos seus contactos. Algunhas aplicacións podían aparecer nos próximos anos, mentres que outras necesitan aínda de moitos anos de duro traballo.

Emilio Acción García  4º B -  ESO.